بازده چیست ؟ آشنایی با مفهوم بازدهی در سرمایه‌گذاری

بازده چیست ؟ منظور از بازدهی سرمایه‌گذاری چیست؟ هدف اصلی هر نوع از سرمایه‌گذاری کسب سود است. آشنایی با انواع سود، بازده و نحوه دریافت آن، اولین قدم در شروع سرمایه‌گذاری است. بازده سرمایه‌گذاری یعنی درآمدی که شما از سرمایه‌گذاری خود در مدت زمان مشخصی به دست می‌آورید. این بازده می‌تواند از انتظار شما بیشتر یا کمتر باشد.

در این مطلب از بلاگ بامبو قصد دارم کمی با شما درباره بازده یا بازدهی سرمایه‌گذاری صحبت کنم.

تعریف بازده

به زبان ساده بازده یعنی سود یا زیانی که از سرمایه‌گذاری نصیب شما می‌شود. افراد برای کسب سود و افزایش ثروت ، در بازارهای مالی شناخته شده سرمایه‌گذاری می‌کنند. بعضی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری دارای سود مشخص و تضمین شده هستند و بعضی دیگر هیچ نوع سودی را تضمین یا تعیین نمی‌کنند. هر شخص با توجه به اهداف و انتظارات خود در این گزینه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند.

شما نیز بسته به نوع شخصیت خود از نظر ریسک‌پذیری باید یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری را انتخاب کنید.

ریسک و بازده همیشه در کنار هم معرفی می‌شوند و دو مفهوم به هم پیوسته‌اند.

در حالت کلی هرچه Return انتظاری از یک دارایی بیشتر باشد، ریسک بیشتری نیز مورد انتظار خواهد بود. با این حال استثنا هم وجود دارد.

عوامل متعددی بر بازده تاثیر می‌گذارند. برای مثال می‌توان به نسبت‌های مختلف اشاره کرد؛ مواردی مانند نسبت‌های نقدینگی، اهرمی، سودآوری و فعالیت، انواع ریسک و نوسانات قیمتی.

به طور کلی دو نوع بازده وجود دارد و ماهیت این دو با هم متفاوت است:

بازده تحقق‌یافته
بازده مورد انتظار

بازده تحقق‌یافته در مقابل بازده مورد انتظار

بازده تحقق یافته یا Realized return به بازده‌ی گفته می‌شود که هم‌اکنون کسب شده و به وقوع پیوسته است.

بازده مورد انتظار یا Expected Return بازده‌ی است که شما به عنوان سرمایه‌گذار انتظار دارید در آینده از سرمایه‌گذاری روی یک دارایی به دست بیاورید.

این بازده با عدم اطمینان همراه است؛ زیرا امکان دارد که اتفاق نیفتد. بازه زمانی سرمایه‌گذاری نیز بر احتمال دستیابی به بازده مورد انتظار تاثیر دارد؛ در بازه‌های بلندمدت امکان به وقوع پیوستن Return مورد انتظار افزایش می‌یابد. برای مثال شاید بازده یک دارایی در یک ماه ۱ درصد ولی در بازه ۱ ساله ۳۰ درصد باشد.

رابطه ریسک و بازده چیست؟ ضرورت ارزیابی ریسک پیش از شروع سرمایه‌گذاری

بخش‌های تشکیل دهنده بازده

تا اینجا کمی با مفهوم بازده آشنا شدیم حال قصد دارم اجزا Return را به شما معرفی کنم. به طور معمول بازده به دو بخش تقسیم می‌شود، سود دریافتی و سود سرمایه.

سود دریافتی

مهم‌ترین بخش Return، سودی است که از طریق جریانات نقدی دوره‌ای سرمایه‌گذاری به دست می‌آید و به شکل بهره یا سود تقسیمی است. جریانات نقدی با قیمت اوراق بهادار ارتباط دارد. این سود منفی نمی‌شود.

میزان سود نقدی در مجمع عمومی عادی و توسط هیات مدیره و با تایید سهامداران صورت می‌پذیرد.

این بازده، سود نقدی سهام یا Dividend Yield نامیده می‌شود و نشان می‌دهد که هر شرکت، در سال به ازای هر سهم چه میزان سود پرداخت می‌کند.

سود (زیان) سرمایه

دومین بخش Return، سود (زیان) سرمایه است که با سهام عادی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار با درامد ثابت نیز ارتباط دارد. این بخش از Return، ناشی از افزایش (کاهش) قیمت دارایی و اختلاف بین قیمت خرید و قیمت اکنون دارایی است. این اختلاف می‌تواند به ‌صورت مثبت باشد که منجر به سود می‌شود یا منفی باشد که به زیان منتهی خواهد شد.

مجموع این دو بخش، Return کل اوراق بهادار را تشکیل می‌دهد.

بازده کل اوراق بهادار = سود دریافتی + سود (زیان) سرمایه

بازده کل

همان‌طور که شرح داده شد، بازده کل یا Total Return از دو بخش اصلی سود دریافتی و تغییرات قیمت تشکیل می‌شود. به ‌عبارت ‌دیگر، Total Return کل در یک دوره زمانی معین، شامل هرگونه وجوه نقدی دریافتی به علاوه تغییرات قیمت در طول دوره، تقسیم بر قیمت اوراق یا دارایی در زمان خرید است. بازده کل به صورت زیر محاسبه می‌شود:

فرمول بازده چیست

معادله اصلی بازده کل به صورت زیر است:

فرمول بازده چیست

که در آن:

CF_t : جریانات نقدی در طول دوره t

P_E : قیمت در پایان دوره t (قیمت فروش)

P_B : قیمت در ابتدای دوره t (قیمت خرید)

P_c : تغییر قیمت در طول دوره (P_E منهای P_B)

جریانات نقدی برای اوراق مشارکت و اوراق بدهی از دریافت‌های مربوط به پرداخت بهره حاصل می‌شود. این جریانات برای سهام عادی از سود تقسیمی نقدی و یا سهام جایزه، حق تقدم حاصل از افزایش سرمایه و یا حاصل از تجزیه سهام است.

مفهوم بازده کل، به عنوان معیاری برای محاسبه Return حاصل از سرمایه گذاری، اهمیت دارد.

برای مثال فرض کنید فردی ۱۰۰۰ سهم یک شرکت را به قیمت ۵۰۰۰ ریال خریداری کند و سال بعد کل سهام را به قیمت ۱۰۰۰۰ ریال بفروشد. سود تقسیمی سهم در طی این سال ۵۰ ریال است. بازده کل سهام برای این فرد ۱۰۱ درصد است.

فرمول بازده چیست

بازده نسبی

گاهی اوقات برای محاسبه Return ، بازده نباید منفی باشد؛ بنابراین از بازده نسبی استفاده می‌شود. بازده نسبی همیشه بیشتر از یک است و اعداد منفی در معادله را حذف می‌کند. در محاسبه بازده نسبی، جریانات نقدی و قیمت فروش بر قیمت خرید تقسیم می‌شود.

معادله بازده نسبی به صورت زیر است:

بازده نسبی

که در آن:

P_E : قیمت در پایان دوره t (قیمت فروش)

P_B : قیمت در ابتدای دوره t (قیمت خرید)

CF_t : جریانات نقدی در طول دوره t

بازده نسبی مثال قبل ۲۰۱ درصد است.

بازده نسبی

مثالی برای مفهوم بازده واقعی

فرض كنيد فردی، سهام شركتی را به قيمت ۱۵۰ تومان ‌می‌خرد. اگر اين شركت در پايان سال، به ازای هر سهم، ۱۵ تومان سود نقدی به سهامدارانش بدهد و قيمت سهم هم در پايان سال، به ۱۹۵ تومان برسد، بنابراين بازده سرمايه‌گذاری فرد در مجموع ۴۰درصد بوده است؛ ۱۰درصد بازده ناشی از دريافت سود نقدی و ۳۰ درصد بازده ناشی از افزايش قيمت سهام.

مفهوم بازده واقعی

سخن پایانی در مورد بازده

هر نوع سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مالی یا فیزیکی، به قصد افزایش قیمت و کسب سود انجام می‌شود. بهره ناشی از سرمایه‌گذاری را Return می‌نامند.

به طور معمول Return دو بخش دارد. بخش اول وجه نقدی است که به طور مستقیم از درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری به دست می‌آید و بخش دوم، سود یا زیانی است که از تغییر قیمت فروش یا خرید نصیب سرمایه گذار می‌شود.

در مورد سهام، بازده سود حاصل از سرمایه‌گذاری در سهام است که به قیمت روزانه سهام بستگی دارد. به طور کلی می‌توان گفت که هرچه بازده یک دارایی بیشتر باشد، سرمایه‌گذاری در آن ریسک بیشتری خواهد داشت. بنابراین شما قبل از در نظر گرفتن هر گزینه سرمایه‌گذاری، باید میزان ریسک‌پذیری و انتظار خود از سرمایه‌گذاری را مشخص کنید.

Return مورد انتظار در سرمایه‌گذاری تنها برای سرمایه‌گذاری در بورس و سهام مطرح نیست. در هر نوع سرمایه‌گذاری شما می‌توانید میزان ریسک و Return مورد انتظار خود را در بازه رمانی مشخص، تعیین کنید.

پیشنهاد بامبو به عنوان مربی مالی، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمدثابت یا صندوق‌های سهامی و مختلط گزینه‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری به شمار می‌روند.