هوش مالی چیست و چرا یادگیری و تقویت آن اهمیت دارد؟

هوش مالی چیست و چرا یادگیری آن اهمیت دارد؟ این سوالی است که در این مطلب از بلاگ بامبو قصد دارم به آن بپردازم تا انتهای این مطلب با من همراه باشید.

تعریف هوش مالی

هوش مالی چیست؟ هوش مالی یا همان Financial intelligence توانایی یک فرد برای حل مشکلات مالی خود و دیگران است.

هر چه ما هوش مالی بالاتری داشته باشیم راحت تر می توانیم به درآمد بیشتر و زندگی با مشکلات مالی کمتر دست یابیم.

هوش مالی (Financial IQ) تعریف مشخص و واحدی ندارد اما به‌طورکلی شیوه‌های کسب درآمد در زمان کم را می‌توان هوش مالی است. درواقع دانش، اطلاعات و توانایی‌های هر فرد در ثروت آفرینی، حل مسائل اقتصادی و مدیریت بحران‌های مالی را هوش مالی، یا در اصطلاح عامیانه “شَم اقتصادی” او می‌گویند.

هوش مالی چیست

رابرت کیوساکی، از برجسته‌ترین ثروتمندان خودساخته که کتاب‌های او در حوزه هوش مالی، پرطرفدار هستند، هوش مالی را رفتار فرد با پول می‌داند که بر پایه سه مفهوم سرمایه، بدهی و جریان مالی استوار است.

نوع کسب‌‌وکار، میزان درآمد و سرمایه ثابت، مقدار پولی که ماهانه از حساب خارج می‌شود و از همه مهم‌تر مسیر و جریانی که این دو در آن‌ حرکت می‌کنند نشان‌دهنده هوش مالیِ فرد است‌.

در اینجا سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که چرا داشتن هوش مالی و تقویت آن اهمیت دارد. در ادامه به این سوال خواهم پرداخت.

چرا باید هوش مالی خود را افزایش دهیم؟

بعد از پاسخ دادن به سوال هوش مالی چیست باید از ضرورت یادگیری و ارتقاء آن نیز صحبت کرد.

مشکلات مالی زندگی، درآمد نه چندان کافی و ساعت های کاری زیاد در مقابل درآمد موانعی هستند که مانع زندگی مطلوب ما می شوند پس باید برای رسیدن به زندگی ایده ال خود موانع مالی را از پیش روی خود برداریم و این کار تنها از طریق حل مشکلات مالی امکان پذیر است.

اهمیت هوش مالی از دیدگاه رابرت کیوساکی

رابرت کیوساکی، در کتاب جدیدش با عنوانِ «شانس دوم: پول شما، زندگی شما، دنیای ما» یکبار دیگر به اهمیت هوش مالی اشاره می‌کند و می‌نویسد:

زمانی که می‌خواهید ثروتمند شوید، نیاز دارید بدانید چه رفتاری با پول نشان دهید.

خلاصه کتاب پدر پولدار پدر بی پول نوشته رابرت کیوساکی

پول مانند سگ دست آموزتان است، اگر بتوانید رفتار صحیحی با او نشان دهید، هر زمانی که برایش تکه چوبی پرت کنید خیلی سریع می‌رود و آنرا برای‌تان می آورد… پول هم دقیقا همینطور کار می‌کند.

اگر بتوانید مفهوم جریان مالی، سرمایه و بدهی را بدانید، شانس شما برای ثروتمند شدن به طرز عجیبی افزایش پیدا می‌کند.

دلیلِ اینکه اکثر افراد مشکلات مالی دارند و هرگز نمیتوانند از گردآب بدهی خارج شوند عدم آگاهی از این 3 مفهوم ساده است؛ آنها جریان پولی زیادی در خروجی و جریان پولی کمی در ورودی دارند.

هوش مالی چیست

رابرت کیوساکی در کتاب هوش مالی خود معتقد است حل مشکلات مالی باعث افزایش هوش مالی شما می‌شود، او معتقد است حل نکردن مشکلات مالی کوچک باعث این می‌شود که بعد از مدتی آن مشکلات کوچک تبدیل به مشکلات بزرگی شوند که حتی ممکن است به ورشکستگی مالی ما در زندگی بیانجامد.

همچنین او معتقد است دلیل فقر این است که تعداد مشکلات مالی شما از تعداد راه حل‌ها بیشتر است و این یعنی فقر! رابرت کیوساکی معتقد است قوانین پول در جهان تغییر کرده است و معتقد است پول باید مثل آب جاری باشد و چنانچه از حرکت باز ایستد به سرعت ارزش خود را از دست می‌دهد.

چرا پول دار‌ها پولدارتر می شوند؟

یکی از بخش های زیبای کتاب رابرت کیوساکی این بخش است که می نویسد: پولدارها پولدار تر می‌شوند چون یاد می‌گیرند که مشکلات مالی را حل کنند، پولدارها به مشکلات مالی به عنوان فرصتی برای یادگیری، پیشرفت و باهوش تر شدن نگاه می کنند و میدانند هر چه مشکلات بزرگتری را حل کنند به پول بیشتری دست پیدا خواهند کرد.

از نظر او فقرا خود را قربانی مشکلات مالی میدانند و اصلا تلاشی برای حل آنها نمی‌کنند برای همین همیشه فقیر می‌مانند و هیچ کدام از آنها نمی‌دانند که این شیوه نگرش آنها به مشکلات مالی است که باعث می‌شود فقیر بمانند و هر روز مشکلات پولی بیشتری داشته باشند و به جای افزایش هوش مالی خود فقط باعث افزایش مشکلات مالی خود می شوند.

رابرت کیوساکی به فقرا قربانیان پول و به طبقه متوسط جامعه زندانیان پول می‌گوید و معتقد است آنها می‌خواهند با زرنگ بازی و روش‌های اشتباه مشکلات مالی خود را حل کنند.

مثلا بسیار برای تحصیلات و مدرک دانشگاهی هزینه می‌کنند تا مدرک بالاتر شاید درآمد بیشتری داشته باشند یا مثلا کم خرج می‌کنند و مادام در حال پس انداز هستند.

او معتقد است از ویژگی‌های این گروه زیاد کار کردن است و این دسته را زندانیان در دفتر کار خود می‌نامد. این دسته معمولا کارمندان برجسته‌ای هستند که به امید روزهای آینده و زمان بازنشستگی کار می‌کنند تا روزهای خوبی را تجربه کنند، غافل از اینکه در فکر اشتباهی هستند.

انواع هوش مالی چیست؟

رابرت کیوساکی هوش مالی را در ۵ جنبه بیان می‌کند به توضیح هریک خواهم پرداخت.

کسب پول بیشتر
حفاظت از پول
بودجه بندی و برنامه ریزی برای پول
اهرم کردن پول
ارتقا آگاهی مالی

هوش مالی نوع اول، کسب پول بیشتر

همه‌ی ما از هوش مالی کافی برای کسب پول برخورداریم.

هر قدر درآمد شما بیشتر باشد، ضریب هوش مالی نوع 1 شما بالاتر است؛ به عبارت دیگر، کسی که سالیانه 1 میلیارد تومان درآمد دارد، نسبت به کسی که در سال 300 میلیون تومان درآمد دارد، از ضریب هوش مالی بالاتری برخوردار است.

چنانچه هر یک از آن‌ها سالیانه 1 میلیارد تومان درآمد داشته باشد، کسی که نسبت به دیگری مالیات کمتری می‌دهد، همان شخصی است که از ضریب هوش مالی بالاتری برخوردار است.

زیرا او با توجه به بهره‌برداری از ضریب هوش مالی نوع ۲، حفاظت از پول، به هدف دستیابی به یکپارچگی مالی نزدیک‌تر است.

همه‌ی ما می‌دانیم که ممکن است کسی ضریب هوش علمی بالایی داشته باشد و در کلاس درس یک نابغه باشد، اما در دنیای واقعی توانایی کسب پول زیاد را نداشته باشد.

رابرت کیوساکی می‌گوید پدر بی‌پولم، معلمی بزرگ و مردی سخت‌کوش بود، او ضریب هوش علمی بالایی داشت، اما ضریب هوش مالی او پایین بود. او در دنیای علمی عملکرد خیلی خوبی داشت، اما در جهان کسب و کار ضعیف بود.

هوش مالی نوع دوم، حفاظت از پول

حقیقتی ساده وجود دارد مبنی بر این که همه می‌خواهند پولتان را از شما بگیرند؛ اما همه‌ی کسانی که پولتان را می‌گیرند، کلاه‌بردار یا قانون‌شکن نیستند.

یکی از بزرگ‌ترین شکارچیان مالی پول ما، مالیات‌ها هستند. دولت‌ها به طور قانونی پولمان را از چنگمان در می‌آورند.

چنانچه ضریب هوش مالی ۲ فردی پایین باشد، مالیات‌های بیشتری پرداخت خواهد کرد و هزینه‌های بیشتری بر دوش او خواهد بود.

این ضریب هوش مالی بیان می‌کند تا باید تا حد ممکن سود خالص را افزایش داد.

کسی که کسب و کاری دارد و بطور مثال سالیانه 1 میلیارد تومان درآمد بدست می‌آورد ولی 900 میلیون تومان از آن هزینه می‌شود در این ضریب هوش مالی ضعیف است.

فردی که هزینه‌های کمتری می‌پردازد، از ضریب هوش مالی بالاتری برخوردار است.

هوش مالی نوع سوم، بودجه‌بندی پول

بودجه‌بندی پول، نیازمند هوش مالی بسیار زیادی است. بسیاری از مردم پول خود را مثل یک فقیر بودجه‌بندی می‌کنند تا هم چون فردی ثروتمند.

بسیاری از مردم پول خیلی زیادی به دست می‌آورند، اما نمی‌توانند پول زیادی برای خودشان نگه دارند، زیرا بودجه‌بندی فقیرانه‌ای دارند.

روش‌های مدیریت هزینه های زندگی

به عنوان مثال فردی که 200 میلیون تومان در سال درآمد دارد و تمام آن را خرج می‌کند، نسبت به کسی که 100 میلیون تومان در سال درآمد دارد و می‌تواند با بودجه‌ای 30 میلیون تومانی به خوبی زندگی کند و 70 میلیون تومان آن را سرمایه‌گذاری کند، از ضریب هوش مالی شماره 3 پایین‌تری برخوردار است.

هوش مالی چیست

این که بتوانیم به رغم میزان درآمدمان، خوب زندگی کنیم و با این حال سرمایه‌گذاری نیز داشته باشیم، نیازمند سطح بالایی از هوش مالی است.

هوش مالی نوع چهارم، اهرم ساختن از پول

پس از این که فردی درآمد مازاد خود را بودجه‌بندی کند، چالش بعدی او این است که درآمد مازاد خود را سرمایه‌گذاری نماید.

اغلب مردم درآمد مازاد خود را در بانک سرمایه‌گذاری می‌کنند. زمانی که تورم پایین‌تر از نرخ سود بانکی بود، این کار هوشمندانه‌ای محسوب می‌شد. اما وقتی تورم بالاتر از سودی باشد که بانک پرداخت می‌کند با نگهداری پول در بانک فقط پول شما بی‌ارزش می‌شود و سودی واقعی بدست نمی‌آورید.

مثلا اگر تورم سالیانه 35 درصد باشد و بانک 20 درصد پرداخت کند شما 15 درصد از ارزش پول‌تان را از دست می‌دهید.

ضریب هوش مالی نوع چهارم بر اساس نسبت سودآوری به سرمایه‌گذاری ارزیابی می‌شود.

به عنوان مثال، فردی که ۵۰ درصد از پول خود را به عنوان سود دریافت می‌کند، نسبت به کسی که ۵ درصد سود می‌گیرد، ضریب هوش مالی نوع چهارم بالاتری دارد؛ و کسی که بابت‌ سودهایی که بدست آورده مالیات کمتری می‌پردازد از ضریب هوش مالی بالاتری برخوردار است.

هوش مالی نوع پنجم، ارتقاء دانش مالی

پیش از آنکه بتوانید یاد بگیرید که چگونه از محل سرمایه‌گذاری خود صاحب سودهای چشمگیر شوید (ضریب هوش مالی نوع چهارم، اهرم ساختن از پول)، باید نحوه‌ی انجام این کار را فرا بگیرید، بدین معنا که اصول و قواعد هوش مالی را فرا بگیرید.

یکی از دلایلی که بسیاری از مردم با ضریب هوش مالی نوع ۴، اهرم ساختن از پول، مشکل دارند، این است که یاد گرفته‌اند پولشان را به دست «کارشناسان» مالی همچون بانک‌ها و صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری بسپارند.

استفاده از تجربیات و آموزش‌های افراد موفق نقش چشمگیری در تقویت هوش مالی شما دارد.

مطالعه کتاب مدیران موفق و میلیاردهای دنیا و آشنایی با راه‌های کسب درآمد آن‌ها، نیز کمک خوبی در تقویت هوش مالی به شما می‌کند.

کتاب “پدر پولدار، پدر بی‌پول” و کتاب “هوش مالی میلیاردر داشته باشید” دو اثر موفق رابرت کیوساکی و نیز کتاب هوش مالی (Financial Intelligence) نوشته کارن برمن ازجمله بهترین کتب در زمینه هوش مالی هستند که پیشنهاد میکنم خواندن آن‌ها را از دست ندهید.

ویژگی شاخص افراد با هوش مالی بالا

با توجه به عملکرد فرد در هر کدام از انواع هوش مالی که در بالا ذکر شد، فردی را دارای هوش مالی بالا می‌گویند که دارای خصوصیات زیر نیز باشد:

ویژگی افراد موفق

دارای ایده عملیاتی مشخص
سرمایه‌گذاری و پس‌اندازِ حداقل ۱۰ درصد از درآمد
مدیریت مخارج
دارای برنامه بلندمدت و کوتاه‌مدت
کاهش بدهی‌ها تا حد امکان
مشاوره با متخصصین و کارشناسان
همواره در حال یادگیری مهارت‌ها و راهکارهای نوین در کسب درآمد بیشتر

راه‌های تقویت هوش مالی چیست؟

شما می‌توانید هوش مالی خود را با روش‌هایی ساده تقویت کنید.

نکته مهمی که وجود دارد این است که هوش مالی با ضریب هوش مالی متفاوت است.

ضریب هوش مالی، توانایی بالقوه‌ای بوده که با تقویت آن تبدیل به بالفعل که همان هوش مالی است، می‌شود.

بنابراین تنها ضریب بالا نشان باهوشی نیست. مثلاً در دو فرد با درآمد ماهانه یکسان، کسی در هوش مالیِ بالاتر است که پس از کم کردن بدهی‌ها و مخارج، پول بیشتری برایش باقی بماند‌.

بنابراین با آموزش و به‌کارگیری روش‌های تقویت هوش مالی، می‌توان به موفقیت بیشتری در مسائل اقتصادی دست پیدا کرد.

راهکارهای ساده برای تقویت و افزایش هوش مالی

تغییر نگرش

تا زمانی که افکار و تفکرات قبلی خود در مورد پول و راه‌های رسیدن به آن را عوض نکنید، هیچ‌چیز دیگری نیز تغییر نخواهد کرد. بنابراین در اولین قدم به دنبال کسب درامد بیشتر باشید نه خرید بیشتر. هوش مالی، یعنی هنر تفکر عاقلانه مالی پس با نگرشی جدید به مسائل مالی نگاه کنید.

برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری

اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدتی تعیین کنید و برای رسیدن به هرکدام برنامه‌ریزی منسجم و معینی داشته باشید.

بهتر است هدف‌ها را از کوچک به بزرگ تقسیم‌بندی کرده و جزئیات هر کدام را لحاظ کنید. موفقیت در اهداف کوتاه‌مدت و کوچک، مشوقی خوب برای پیمودن راه دراز اهداف بلندمدت خواهد بود.

وقت طلاست

برای تک‌تک لحظات زندگیان ارزش قائل بوده و از آن‌ها استفاده بهینه کنید.

هوش مالی بالا نیاز به ممارست و تمرین و صرف زمان زیادی است تا به نتیجه دلخواه برسد و تنبلی و سستی شما را از اهدافتان دور می‌کند.

مدیریت هزینه‌ها

از همین امروز شروع کنید و هزینه‌های اضافی را تا حد امکان پایین بیاورید. لیست خرید تهیه کنید و طبق آن وسایل ضروری را تهیه کنید. بدهی‌های کوچک را پرداخته کرده و تا جایی که ممکن است از وام و قرض جدیدی استفاده نکنید.

یادگیری مداوم و همیشگی

استفاده از تجربیات و آموزش‌های افراد موفق نقش چشمگیری در تقویت هوش مالی دارد.

تلاش من در بلاگ بامبو همیشه ارتقاء دانش و هوش مالی خوانندگان بوده است. می‌توانید با مطالعه و بررسی دیگر مطالب بلاگ بامبو سرنخ‌هایی برای افزایش هوش مالی خود پیدا کنید.

هوش مالی خود را بسنجید

برای تعیین و میزان هوش مالی خود به سوالات زیر پاسخ دهید.

سوال اول: آیا فکر می‌کنید سخت کار کردن مشکلات مالی شما را جبران می‌کند؟

1. تا حدودی جبران می‌کند
2. خیر
3. بله

سوال دوم: داشتن یک شغل خوب چه تأثیری بر ثروتمند شدن دارد؟

1. تا حدودی تأثیر دارد
2. تأثیر خیلی زیادی دارد
3. هیچ تأثیری ندارد

سوال سوم: اگر به مشکل مالی بربخورید، چه‌کار می‌کنید؟

1. از مشاور مالی کمک می‌گیرم
2. توانایی حل آن را نخواهم داشت
3. سعی می‌کنم خودم مشکل مالی به وجود آمده را حل کنم

سوال چهارم: نگاه شما به مشکلات مالی چگونه است؟

1. مشکلات مالی باعث رنج هستند
2. با تحصیلات دانشگاهی و آگاهی آکادمیک می‌توان از عهده‌ی آن‌ها برآمد
3. مشکلات مالی فرصتی برای محک زدن توانایی‌ها هستند؛ درصدد حل آن‌ها برمی‌آیم

سوال پنجم: چطور پول خرج می‌کنید؟

1. کنترلی بر پول خرج کردن ندارم و هر چه داشته باشم خرج می‌کنم
2. به‌طور کامل بر احساسات خودم کنترل دارم و در صورت نیاز و از روی برنامه‌ی مالی هزینه می‌کنم
3. سعی می‌کنم مقداری کنار بگذارم و با مقدار معین پول به بازار می‌روم

سوال ششم: فرض کنید پول اضافه‌ای به دستتان رسیده، اولویت شما برای خرج آن کدام است؟

1. مقداری از بدهی‌ها را می‌دهم؛ سفری تدارک می‌بینم و برای خوش‌گذرانی آماده می‌شوم
2. بدهی‌ها را پرداخت می‌کنم، همه‌چیز را نو می‌کنم؛ لباس نو، کفش نو، لوازم منزل نو و…
3. تحقیق می‌کنم و بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری را شناسایی می‌کنم و مبلغ را سرمایه‌گذاری می‌کنم و در صورت داشتن بدهی، از سود سرمایه‌گذاری پرداخت می‌کنم

سوال هفتم: آیا برای به دست آوردن پول بیشتر، حاضر هستید کارهایی چون کارگری، فروشندگی، کارهای خدماتی و … انجام دهید؟

1. شاید انجام دهم
2. خیر به‌ هیچ‌ وجه
3. فرقی نمی‌کند، کار کردن بار نیست

سوال هشتم: اگر ورشکسته شدید، چه‌کار می‌کنید؟

1. نمی‌دانم چه‌کار کنم شاید به فکر فروش دارایی‌هایم بیفتم
2. افسرده می‌شوم و دست از کار می‌کشم
3. در هر کسب‌وکاری احتمال این وجود دارد، حتماً راهی هست

سوال نهم: آیا می‌دانید هزینه‌های ماهیانه شما به چه مواردی خرج می‌شود؟

1. سعی می‌کنم به ضروریات خرج کنم
2. در خرج کردن برنامه‌ی خاصی ندارم
3. برای خرج ماهیانه برنامه‌ریزی می‌کنم

سوال دهم: اگر چیزی نظر شمارا جلب کرد اما هزینه و مبلغی بیشتر از استطاعت شما داشت، چه‌کار می‌کنید؟

1. به این فکر می‌کنم: چطور می‌توانم هزینه‌ی آن را فراهم کنم؟
2. مشابه و ارزان‌تر از آن را پیدا می‌کنم و می‌خرم
3. از خریدش منصرف می‌شوم

راهنمای پاسخ‌های تست هوش مالی

هر چه سهم گزینه سوم در پاسخ‌های شما بیشتر باشد از هوش مالی برخوردار هستید.

سخن پایانی در مورد هوش مالی

در این مطلب سعی کردم شما را با هوش مالی آشنا کنم و به سوال هوش مالی چیست پاسخ دهم. بحث هوش مالی فراتر از آن چیزی است در یک محتوا بتوان به همه جنبه‌های آن پرداخت.

مطالعه و کسب اطلاعات پیوسته و همیشگی می‌تواند به شما در رسیدن به درک عمیق‌تر از هوش مالی یاری برساند.