رابطه ریسک و بازده چیست؟ ضرورت ارزیابی ریسک پیش از شروع سرمایه‌گذاری

رابطه ریسک و بازده چیست؟ براساس باور رایج در تجارت، قدرت ریسک پذیری بالاتر، بازدهی احتمالی بیشتری در پی خواهد داشت. در واقع میزان بازده، کاملاً با مقدار ریسک مرتبط است. سوال اصلی اینجاست که پذیرش چه میزان ریسک در ازای چه میزان بازدهی منطق و قابل قبول است؟

ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟

برای درک بهتر از رابطه ریسک و بازده، باید با تعریف ریسک آشنا شوید. ریسک کردن به معنای احتمال محقق نشدن پیش بینی‌ها است.

ریسک چیست؟

این تعریف در بازار سرمایه نیز کاربرد دارد. فرض کنید شما پولی را در صندوق‌های درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنید و هر ماه مبلغ مشخصی را به عنوان سود دریافت می‌کنید، در این حالت ریسک شما در حد صفر بوده است چون پیش‌بینی شما از سود و بازده مورد نظر در هر ماه محقق خواهد شد.

دقت کنید منظور از سود یا همان بازده در بازار سرمایه پاداش پولی است که در اثر سرمایه‌گذاری کسب می‌کنید. حال اگر همان پول را در بورس سرمایه‌گذاری کنید ممکن است به سود چند برابری دست پیدا کنید و ممکن است حتی اصل پول خود را هم از دست بدهید.

در این حالت شما پذیرفته‌اید که در قبال رسیدن به سود بیشتر ریسک بالاتری را بپذیرید. دقت کنید زمانی که از سود قطعی صحبت می‌کنیم مطمئن هستید که هر ماه این مبلغ را دریافت خواهید کرد ولی در مورد سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بورس اطمینان صد‌در‌صد ندارید و ممکن است به سود مورد انتظار خود برسید و یا سود کمتر یا بیشنر را تجربه کنید که این همان ریسک است.

بازده سرمایه‌گذاری چیست؟

برای درک بهتر رابطه ریسک و بازده بهتر است مفهوم بازده سرمایه‌گذاری را بشناسید. بازده پول یا سودی است که سرمایه‌گذار در اثر سرمایه‌گذاری به دست می‌آورد. دقت کنید میان بازده یا سود مورد انتظار شما و سود و بازدهی که در عمل به دست می آورید تفاوت وجود دارد.

فرض کنید مبلغی را در بورس سرمایه‌گذاری کرده‌ایدو انتظار دارید در بازه زمانی مشخص به سود مثلا ۲۰% که به آن (سود مورد انتظار) می‌گوییم، برسید حال اگر در همان بازه مشخص سود به دست آمده یا (سود عملی) ۲۵% باشد، نه تنها انتظارات شما برآورده شده است بلکه به سود بیشتری هم دست پیدا کرده‌اید.

سرمایه گذاری به سبک بامبو

به‌طور خلاصه به تفاوت بازده مورد انتظار و بازده واقعی به دست آمده، ریسک می گویند.

رابطه میان ریسک و بازده رابطه‌ای مستقیم است.هر چه بازده مورد انتظار شما بالاتر باشد، باید ریسک بالاتری را متحمل شوید. به همین دلیل لازم است در ابتدای تصمیم‌گیری مالی خود، میزان ریسک‌پذیری خود را مشخص کنید تا تعادل مناسبی میان ریسک و بازده ایجاد شود.

سرمایه‌گذاری بدون ریسک!

رابطه ریسک و بازده تحت تاثیر روش سرمایه‌گذاری است که شما انتخاب می‌کنید. زمانی که شما در دارایی‌هایی با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنید، تقریباً هیچ‌گونه ریسکی شامل حال شما نخواهد شد. در چنین شرایطی بازدهی محدود و مشخصی نیز نصیب شما خواهد شد.

به همین دلیل افراد ریسک گریز اغلب به دنبال سپرده‌های بانکی هستند تا ضمن کسب بازده حداقلی، اصل سرمایه آن‌ها نیز در معرض خطر نباشد. در این نوع اوراق بهادار، معمولاً اصل و سود سرمایه توسط دولت، بانک مرکزی یا یک نهاد رسمی مالی، تضمین می‌شود. در بسیاری از کشورها درصد سود بدون ریسک، به اندازه نرخ تورم یا کمی بیشتر است تا حداقل سرمایه‌گذاران قادر به حفظ ارزش پول خود باشند.

اما در طرف مقابل، سرمایه‌گذاران ریسک پذیر به دنبال تضمین خاصی نبوده و ضمن مدیریت دارایی به دنبال بازدهی بیشتری هستند؛ به طور کلی قانون همیشگی سرمایه‌گذاری این است؛ پذیرش ریسک بیشتر، در ازای احتمال کسب بازدهی و سود بالاتر.

نسبت بازده به ریسک

یکی از مهم‌ترین فاکتورهای شناخت رابطه ریسک و بازده، نسبت بازده به ریسک است. این نسبت، حاصل تقسیم بازده مورد انتظار شما به ریسک احتمالی هر موقعیت معاملاتی است.

هر سرمایه‌گذاری باید پیش از ورود به بازارهای سرمایه‌گذاری، این نسبت را محاسبه کند. مقدار این شاخص، بیانگر میزان ارزشمندی سرمایه‌گذاری شما است.در واقع نسبت بازده به ریسک نشان می‌دهد که به ازای در معرض خطر قرار دادن بخشی از سرمایه خود، چند برابر بازده احتمالی کسب خواهید کرد.

رابطه ریسک و بازده

حداقل مقدار نسبت بازده به ریسک

بر مبنای اصول سرمایه‌گذاری، حداقل مقدار مجاز برای این نسبت، عدد ۱ است. به این معنی که توان ریسک‌پذیری شما در یک موقعیت معاملاتی، باید حداکثر به اندازه بازده مورد انتظار باشد و مقادیر کمتر از ۱ برای این نسبت، قابل قبول نیست.

اصولاً ورود به چنین معاملاتی صحیح نیست چراکه نسبت به بازده احتمالی، ریسک بیشتری را قبول کرده‌اید و چنین رویکردی در بلند مدت، قطعاً به زیان شما خواهد بود.

یکی از کاربردهای نسبت بازده به ریسک، ایجاد محدودیت برای سرمایه‌گذاران هیجانی با ریسک غیرمنطقی است؛ تا مجبور شوند قبل از ورود به معامله، میان ریسک و بازده خود تناسب معقولی برقرار کنند.

رویای کسب سودهای نجومی، منجر به پذیرش ریسک‌های سنگین و نابود کننده‌ای خواهد شد.

نسبت بازده به ریسک بهینه

به عقیده یک مربی مالی با تجربه، پاداش ۲ تا ۳ برابری نسبت به ریسک، مقدار مناسب و قابل قبولی است.

اگر ریسک شما در یک موقعیت معاملاتی ۱۰ درصد باشد، باید انتظار بازدهی ۲۰ تا ۳۰ درصدی داشته باشید.چنین رویکردی برای رشد سرمایه در بلند‌مدت مناسب است. ولی به این معنی بهترین نسبت بازدهی نیست. شرایط بازارهای مالی و میزان ریسکی که حاضرین بپذیرید می‌تواند این نسبت را تغییر دهد.

معیارهای مهم ارزیابی موقعیت قبل از ریسک

در ازای قبول ریسک چه چیزی به دست می‌آورید؟

لیستی از منافعی که در ازای پذیرش ریسک به دست می‌آورید بنویسید. همچنین منافعی که احتمال می‌دهید در اثر این ریسک نصیب شما شود، را نیز بنویسید. بهترین حالت ممکن را تصور کنید. تا جایی که می توانید نکات مثبت را یادداشت کنید.

با پذیریش ریسک چه چیزهایی را از دست خواهید داد

سعی کنید در کنار نکات مثبت ریسک، عواقب احتمالی آن را نیز در نظر بگیرید و فکر کنید در صورت شکست چه نتایج منفی در انتظار شما خواهد بود. لیستی از ضررهای احتمالی و همه اتفاقات منفی که در صورت پذیرش این ریسک ممکن است اتفاق بیفتد تهیه کنید. بدترین اتفاق ممکن را تصور کنید. آیا می‌توانید با آن کنار بیایید؟

در بررسی ریسک، تعادل را رعایت کنید

دو لیست منافع حاصل از ریسک و عواقب احتمالی را در کنار هم بررسی کنید. به هر کدام از نکاتی که نوشته اید عددی به عنوان وزن اختصاص دهید.آیا این کار ارزش ریسک را دارد؟ آیا می‌توانید روشی را انتخاب کنید که عواقب احتمالی را به حداقل ممکن برسانید و با توجه به فواید ریسک کار را بپذیرید و آن را انجام دهید.اگر بدترین حالت ممکن اتفاق بیفتد باز هم ریسک انجام کار را می‌پذیرید؟

لیستی از ترس‌های خود تهیه کنید

برای این کار لازم است لیست عواقب احتمالی را که نوشته اید دوباره بررسی کنید، نگاهی به نکات منفی که نوشتید بندازید و بررسی کنید که چقدر احتمال اتفاق افتادن این موارد وجود دارد، شاید ترس‌های شما چندان هم واقعی نیستند و صرفا جلوی نیرو محرکه شما را بگیرند و اجازه نمی‌دهند که بتوانید منافع خودتان را به خوبی مشاهده کنید.

وقت تصمیم‌گیری است

پس از بررسی منافع و عواقب احتمالی ریسک، نوبت به تصمیم‌گیری می‌رسد که این کار را انجام دهید یا خیر. اگر به این نتیجه رسیدید که کار را انجام دهید ریسک آن را بپذیرید و انجام دهید و اگر متوجه شدید که نمی توانید با معایب ریسک تان کنار بیایید از عقب نشینی خجالت نکشید.

همیشه ریسک را ارزیابی کنید

پس از تصمیم‌گیری نهایی بهتر است یکبار دیگر نکات مثبت و منفی را بازنگری کنید و دوباره تصمیم خود را ارزیابی کنید.

نه تنها در بحث‌های مالی و سرمایه‌گذاری که بهتر است در تمام مراحل زندگی ریسک و بازده فعالیت‌های خود را بررسی کنید.

دسته‌بندی افراد براساس میزان ریسک‌پذیری

براساس میزان پذیرش ریسک می‌توان افراد به سه دسته زیر تقسیم کرد.

افراد ریسک‌پذیر
افراد ریسک‌گریز
افراد بی‌تفاوت به ریسک

افراد ریسک‌پذیر

افراد ریسک‌پذیر به دلیل بالا بودن میزان بازدهی مورد انتظارشان معمولا به سرمایه‌گذاری‌هایی نظیر خرید اوراق مشارکت تمایل ندارندو معمولا سرمایه‌گذاری در بورس را ترجیح می‌دهند. بنابراین تجزیه و تحلیل و تعیین ریسک سرمایه‌گذاری برای این دسته از افراد اهمیت بسیار بالایی دارد.

افراد ریسک‌گریز

افراد ریسک‌گریز به سرمایه‌گذری در سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت علاقه‌مند هستند، چون این سرمایه‌گذاری‌ها تقریبا هیچ ریسکی را متوجه آنها نمی‌کند و بازدهی تضمین شده دارد.

افراد بی‌تفوات به ریسک

افراد گروه سوم به دلایل مختلفی هیچ عکس العملی نسبت به فرصت‌های سرمایه‌گذاری و ریسک‌های مرتبط با آن نشان نمی دهند.

در این مطلب سعی کردم رابطه ریسک و بازده را برای شما بیان کنم. پیش از شروع سرمایه‌گذاری حتما باید میزان ریسک و بازده سرمایه‌گذاری خود را مشخص کنید. میزان ریسک‌پذیری خود را نیز مشخص کنید چراکه اگر در دسته افراد ریسک‌گریز باشید سرمایه‌گذاری‌های پرریسک به هیچ‌وجه برای شما مناسب نیست.